Midden in de nacht in je huis rondlopen terwijl je eigenlijk in een diepe slaap bent: slaapwandelen is een slaapstoornis die niet geheel zonder risico’s is. Waardoor wordt slaapwandelen veroorzaakt en is er iets aan te doen?
Wel of niet wakker?
Slaapwandelen is een fascinerend fenomeen. Rondlopen in je huis, je aankleden of juist hele vreemde dingen doen terwijl je eigenlijk slaapt; het is kenmerkend voor deze slaapstoornis. Doordat het lichaam actief is en mensen de ogen tijdens het slaapwandelen vaak open hebben, lijkt het of de persoon in kwestie wakker is. De hersenen zijn echter nog in een diepe slaap, waardoor je op een heel andere manier functioneert dan wanneer je wakker bent. Het geheugen werkt niet, het coördinatievermogen is slecht en de slaapwandelaar heeft geen controle over zijn handelingen. Doordat iemand die slaapwandelt zaken bovendien niet goed kan inschatten en zich niet bewust is van wat hij doet, kunnen er rare situaties ontstaan.
Diepe slaap
Slaapwandelen treedt vaak één tot drie uur na het inslapen op, tijdens de diepe slaap. Het lichaam ‘ontwaakt’ en wordt actief. Waarom en hoe dit precies gebeurt, is eigenlijk nog niet helemaal duidelijk. Ook de mate van slaapwandelen kan per persoon sterk variëren. Waar de één alleen even rechtop in bed zit, gaat de ander minutenlang in huis rondlopen. Anderen kunnen tot wel een uur lang uit bed blijven en gaan fysieke activiteiten ondernemen. Alles gebeurt in feite op de automatische piloot.
Oorzaken
Slaapwandelen komt vrij vaak voor bij kinderen. Doordat hun zenuwstelsel nog niet volledig ontwikkeld is, zijn zij gevoeliger voor deze slaapstoornis. Dit verklaart ook waarom kinderen er vaak overheen groeien en als volwassene geen last meer hebben van slaapwandelen. Heb je als volwassene wel last van slaapwandelen, dan zijn er verschillende factoren aan te wijzen die deze slaapstoornis kunnen uitlokken:
- stress en vermoeidheid
- erfelijke aanleg
- alcohol en medicijnen
- in een onbekende omgeving slapen.
Gevaarlijk of niet?
Is slaapwandelen gevaarlijk en is het nu wel of niet verstandig om een slaapwandelaar wakker te maken? Slaapwandelen op zich is niet direct gevaarlijk, maar kan dat bij frequente slaapwandelaars wel worden als er geen maatregelen worden getroffen. De eerste stap van een behandelplan is dan ook vaak de veiligheid in en om het huis. Ook het wakker maken van iemand die slaapwandelt, is niet direct gevaarlijk. Waar je waarschijnlijk wel mee te maken krijgt, is woede, verwardheid en paniek van de slaapwandelaar. Plotseling wakker worden kan op die manier dan ook tot onveilige situaties leiden. Het is dan ook verstandiger om de persoon al slapende terug naar zijn bed te brengen.
Behandeling
De behandeling van slaapwandelen kan uit verschillende aspecten bestaan. Enerzijds gaat het om het vergroten van de veiligheid in huis, anderzijds kun je zelf op bepaalde zaken letten om de kans op slaapwandelen te verkleinen.
- zorg ervoor dat alle deuren en ramen op slot zijn en laat de sleutel niet op het slot
- een handige hulp is een speciale sensormat bij het bed; deze laat bij aanraking een alarm af gaan
- ruim de kamer op om valpartijen te voorkomen
- zorg zelf voor voldoende nachtrust
- laat alcohol staan, vooral na 10 uur ’s avonds
- voorkom of verminder stress door bijvoorbeeld ontspanningsoefeningen te doen
Ook bepaalde soorten therapie kunnen helpen om beter met het slaapwandelen om te gaan. Zo is gedragstherapie of ontspanningstherapie mogelijk. Tot slot is het goed om te weten dat slaapwandelen soms korte tijd voor kan komen, bijvoorbeeld in een stressvolle periode, om daarna voorgoed weer te verdwijnen.
