Misschien heb je er thuis zelf zo één: een puber die in het weekend niet uit bed te branden is. En met een beetje pech is diezelfde puber er ’s avonds juist niet in te krijgen. Gevolg: slaaptekort dat op de lange termijn voor vermoeidheid en slechtere schoolprestaties zorgt. Hoe komt het toch dat pubers zoveel slapen?
Puberbrein
De puberteit is een periode van grote veranderingen die op allerlei gebieden merkbaar zijn. Lichamelijk en hormonaal verandert er veel, maar ook het puberbrein is onderhevig aan grote veranderingen. Dit is misschien wel het meest zichtbaar in het slaappatroon. Voor ouders kan het een bron van irritatie zijn als de puber in het weekend tot soms wel begin van de middag in bed blijft liggen. Gezellig is immers anders! En ruzies omdat je kind ’s avonds niet op tijd naar bed wil, maken het er ook niet leuker op thuis. Welke veranderingen in het puberbrein zorgen voor deze omwenteling in het slaappatroon?
Melatonine
Een puber heeft met gemiddeld 9,5 uur meer slaap nodig dan een volwassene. Zou hij op tijd naar bed gaan, dan zou dit geen problemen opleveren. In de puberteit verschuift het slaapritme echter en maakt het lichaam steeds later op de avond melatonine aan. Melatonine is een lichaamseigen stof die wordt aangemaakt als het donker is, waardoor je slaperig wordt. Doordat de melatonine-afgifte bij pubers verandert, worden ze pas laat op de avond moe – soms zelfs pas na 12 uur. Gaan ze rond deze tijd naar bed, terwijl de wekker op een normale schooldag weer om 7 uur gaat, dan komen ze dus niet aan de benodigde 9,5 uur.
Slaappatroon
Wetenschappers hebben in een onderzoek door middel van een EEG de hersenactiviteit van slapende pubers gemeten. Wat bleek? Zodra de puberteit echt was ingezet, veranderden de hersengolven en daarmee het slaappatroon. Daarmee is het veranderende slaappatroon bij pubers daadwerkelijk aangetoond. Een andere reden waarom ze zoveel slaap nodig hebben, is simpelweg dat ze tijd en rust nodig hebben om alle fysieke en mentale veranderingen die deze fase met zich meebrengt te verwerken. Er gebeurt immers nogal wat op weg van kind naar volwassene.
Uitslapen
Slaapt je puber doordeweeks (veel) te weinig, dan wordt dit in het weekend ingehaald door lekker lang uit te slapen. Dit is simpelweg nodig; het stelt hem in staat het slaaptekort in te halen. Met dit gegeven in het achterhoofd is het dan ook verstandig je kind niet af te rekenen op zijn slaapgedrag. Zelf bijdragen aan een beter slaappatroon voor de puber is lastig, omdat deze nu eenmaal de leeftijd heeft om zich af te zetten tegen gezag. Een bedtijd afspreken heeft dus waarschijnlijk weinig zin. Wel kun je ervoor zorgen dat cafeïne, bijvoorbeeld energy drankjes, worden vermeden en dat beeldschermen en telefoons vanaf een bepaalde tijd aan de kant worden gelegd.
En verder: gewoon lekker laten uitslapen die pubers! Het komt uiteindelijk gewoon helemaal goed hun slaappatroon.
